математик бол шинжлэх ухааны хаан

lavlah

Алгебрын бутархай:     Хоёр бүхэл илэрхийллийн ноогдвор    болох бутархай хэлбэрээр бичигдсээр   илэрхийллийг алгебрын  бутархай    гэнэ.

Адил хажуут трапец:    Хажуу талууд нь тэнцүү бол адил хажуут  трапец гэнэ.

Адил хажуут гурвалжин :  Хоёр тал нь тэнцүү гурвалжинг адил   хажуут гурвалжин гэнэ.                     

Адил талт гурвалжин:   Бүх тал нь тэнцүү гурвалжныг зөв буюу адил талт гурвалжин гэнэ.

Апофем:   Зөв пирамидын хажуу талсын оройгоос татсан өндрийг уул пирамидын апофем  гэнэ. 

Адил хажуут гурвалжин:   Зөвхөн хоёр тал нь тэнцүү гурвалжинг  адил хажуут гурвалжин гэнэ.

Багтсан өнцөг :  Орой нь тойрог дээр орших бөгөөд талууд нь тойргийг огтолсон өнцгийг  багтсан өнцөг гэнэ.    

Багтсан тойрог : Тойрог нь гурвалжны тал тус бүрийг  шүргэж байвал  багтсан тойрог гэнэ.

Багтаасан тойрог: Тойрог гурвалжны бүх оройг дайрч байвал багтаасан тойрог гэнэ.                                    

Биссектрис :  Гурвалжны оройн өнцгийг таллан    хуваах эсрэг орших талд татсан  хэрчмийг  гурвалжны  биссектрис гэнэ.  

Битүү олон талст гадаргуу :  Олон талст гадаргуугийн ирмэг бүр хоёр талстад харьяалагдаж байвал энэ  олон талст гадаргууг битүү олон талст   гадаргуу гэнэ.

Буурах прогресс:   Геометр прогрессийн хуваарь  0< q<1  байвал  уул прогрессийг буурах  прогресс гэнэ.

Босоо өнцөг:   Нэгнийх нь хоёр тал нөгөөгийнхөө    гүйцээлт болдог хоёр өнцгийг босоо өнцөг  гэнэ.

Бөмбөлөг :   Өгөгдсөн цэгээс эерэг R зайнд орших   огторгуйн бүх цэгийн олонлогийг  бөмбөлөг гэнэ.

Бөмбөрцөг :  Өгөгдсөн цэгээс цэг бүр хүртэлх зай нь  эерэг зай R-аас үл хэтрэх огторгуйн  бүх цэгийн олонлогийг  бөмбөрцөг гэнэ. 

Бөмбөрцөгийн давхарга: Бөмбөрцөгийг параллель хоёр хавтгайгаар огтлоход үүссэн огторгуйн дүрсийг бөмбөрцөгийн давхарга гэнэ.

Бөмбөрцөгийн сектор: Дугуйн секторын хилийн нэг радиусыг агуулсан тэнхлэгийг тойрох эргэлтээр үүссэн дүрсийг бөмбөрцөгийн сектор гэнэ.

Бөмбөлөгт шүргэгч хавтгай : Бөмбөлөгтэй(бөмбөрцөгтэй) ганц ерөнхий цэгтэй хавтгайг  бөмбөлөгт(бөмбөрцөгт)  шүргэгч хавтгай гэнэ.

Бүтэн өнцөг :3600 хэмжээтэй өнцгийг бүтэн өнцөг  гэнэ.

Вариант:  Ажиглалтын утгуудыг вариант гэнэ.

Варианцын эгнээ: Вариантуудыг багаас нь эхлэн ихсэх эрэмбээр байрлуулсаныг варианцын  эгнээ гэнэ.

Варианцын эгнээний далайц : Хамгийн их ба хамгийн бага вариантын  ялгаврыг вариацын эгнээний далайц гэнэ.  

Вектор: Өөрийнхөө тоон утга болон чиглэлээрээ тодорхойлогддог хэмжигдэхүүнийг вектор хэмжигдэхүүн буюу вектор гэнэ.

Гипотенуз: Тэгш өнцгийн эсрэг орших талыг гипотенуз гэнэ.                          

Гурвалжин: Нэг шулуун дээр үл орших гурван  цэгийг дэс дарааллан хэрчмээр   холбоход үүсэх дүрсийг гурвалжин  гэнэ.

Гурвалжиний периметр :  Гурвалжны талуудын нийлбэрийг  түүний периметр (Р) гэнэ.

Гүдгэр өнцөг :  00-1800 –ын хоорондох өнцгүүдийг  гүдгэр өнцөг гэнэ.

Гүдгэр биш өнцөг : 1800-3600 –ын хоорондох өнцгүүдийг гүдгэр биш өнцөг гэнэ.                                  

Гүдгэр олон өнцөгт :Олон өнцөгтийн аль ч талыг агуулсан   шулууны хувьд нэг хагас хавтгай   дээр уул олон өнцөгт бүхлээрээ оршиж байвал гүдгэр олон  өнцөгт гэнэ.

Гүдгэр дөрвөн өнцөгт: Талуудыг агуулсан шулууны хувьд уул дөрвөни өнцөгт бүхлээрээ нэг хагас хавтгай дээр оршиж байвал гүдгэр дөрвөн өнцөгт гэнэ.

Гүдгэр олон талст: Олон талстыг зааглаж байгаа хавтгай тус бүрийн нэг талд олон талст бүхлээрээ оршиж байвал гүдгэр олон талст гэнэ.

Дугуй : Тойргоор хүрээлэгдсэн хавтгайн  хэсгийг дугуй гэнэ.

 Дундаж шугам : Хоёр талын дундаж цэгийг холбосон  хэрчмийг дундаж шугам гэнэ.

Диаметр : Тойргийн төвийг дайрсан хамгийн урт хөвчийг тойргийн диаметр гэнэ.

Дифференциалчлагдах функц : Ямар нэг цэг дээр уламжлалтай функцыг энэ цэг дээр дифференциалчлагдах функц гэнэ. 

Дэлгэмэл өнцөг: Талууд нь бие биеийхээ гүйцээлт   (үргэлжлэл) болдог өнцгийг дэлгэмэл  өнцөг гэнэ.    

Зөв гурвалжин:  Бүх талууд нь тэнцүү гурвалжинг зөв гурвалжин гэнэ.

Зөв пирамид: Пирамидын  суурь зөв олон өнцөгт ба түүний  орой уг олон өнцөгтийн төвд проекцлогдвол түүхийг зөв пирамид гэнэ.

Зөв призм: Шулуун призмийн суурь нь зөв олон өнцөгт байвал зөв пирамид гэнэ.

Зөв олон талст: Бүх талс нь конгруэнт зөв олон өнцөгт  бүх олон талст өнцөг нь адил тоотой талс бүхий олон талстыг зөв олон  талст гэнэ.

Зөв олон өнцөгт: Гүдгэр олон өнцөгтийн бүх өнцөг нь тэнцүү бол зөв олон өнцөгт  гэнэ.

Ирмэг: Олон өнцөгтийн талыг ирмэг гэнэ.

Катет: Тэгш өнцөгт гурвалжны гипотенузын нөгөө хоёр тал тус бүрийг катет гэнэ.

Косинус: М цэгийн ординатыг α тооны синус , абсциссыг  α тооны

синус гэнэ.

Конусын гадаргуу: Эргэлтээр гипотенуз,эргэлтийн тэнхлэг  дээр үл орших катет хоёроос бүтсэн тахир шугамын исгэх дүрсийг конусын  гадаргуу гэнэ.

Квадрат: Бүх тал нь тэнцүү тэгш өнцөгтийг  квадрат гэнэ.

Квадрат функц:  y=ax2 +bx+c  хэлбэрт  байгаа функцыг квадрат функц гэнэ.

Квадрат тэгшитгэл: ax2 +bx+c=0  хэлбэрийн тэгшитгэлийг квадрат тэгшитгэл гэнэ.

Квадрат тэгшитгэл биш :ax2 +bx+c>0 ба  ax2 +bx+c <0  хэлбэрийн тэнцэтгэл бишийг квадрат тэгшитгэл биш гэнэ.                  

Коеффиценттэй гомотет: дурын  М  цэгийн дүр  М  нь ОМ=R≠O байх огторгуйн  хувиргалтыг О-төвтэй ,R-коеффициенттэй гомотет гэнэ.

Конус: Тэгш өнцөгт гурвалжин нэг татетаа агуулсан тэнхлэгийг тойрон эргэхэд үүсэх дүрсийг конус гэнэ.

Координатын огторгуй :кординатын систем өгөгдсөн огторгуйг координатын огторгуй гэнэ. 

Косинус: М цэгийн абсциссыг α тооны косинус гэнэ.

Косинусоид : косинусын графикийг косинусоид гэнэ. 

Котангенс: а тооны косинусыг, а тооны синуст  харьцуулсан харьцааг, а тооны котангенс гэнэ .            

Медиан : Оройг эсрэг талын дундаж цэгтэй холбосон хэрчмийг медиан гэнэ.